จังหวัดเชียงใหม่เป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงต่อภัยพิบัติน้ำท่วมและดินถล่ม โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝนที่ได้รับอิทธิพลจากมรสุมและพายุต่างๆ ต่อไปนี้คือข้อมูลการวิเคราะห์ตามคำถามของคุณครับ

 

วิกฤติน้ำท่วมและดินถล่มในจังหวัดเชียงใหม่

1.) ท้องที่ใดที่เคยประสบน้ำท่วม และเกิดขึ้นเมื่อใด

 

จังหวัดเชียงใหม่ประสบปัญหาน้ำท่วมมาอย่างต่อเนื่องเกือบทุกปี โดยเฉพาะในพื้นที่ลุ่มต่ำริมฝั่งแม่น้ำปิงและบริเวณใจกลางเมือง เหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่และมีผลกระทบอย่างรุนแรงที่สำคัญ ได้แก่:

• ปี พ.ศ. 2549 (2006): เกิดน้ำท่วมใหญ่ในหลายพื้นที่ของจังหวัดเชียงใหม่ โดยเฉพาะในเขตเมือง และอำเภอใกล้เคียง สาเหตุหลักมาจากฝนตกหนักต่อเนื่อง

• ปี พ.ศ. 2554 (2011): เป็นหนึ่งในเหตุการณ์น้ำท่วมที่รุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์เชียงใหม่ โดยเฉพาะในเดือนกันยายน และตุลาคม พื้นที่ที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักคือ

  • ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่: บริเวณช้างคลาน, วัดเกต, สันป่าข่อย, ป่าแดด, ถนนเจริญประเทศ, ถนนศรีดอนไชย, ถนนช้างคลาน, ถนนมหิดล, และชุมชนริมฝั่งแม่น้ำปิงทั้งหมด ระดับน้ำท่วมสูงถึงเอวถึงอกในบางพื้นที่

  • อำเภอรอบนอก: อำเภอสารภี, อำเภอหางดง, อำเภอแม่ริม, อำเภอสันทราย, อำเภอสันกำแพง ก็ได้รับผลกระทบอย่างหนักเช่นกัน

  • สาเหตุ: ปริมาณฝนที่ตกหนักมากในพื้นที่ต้นน้ำสะสมอย่างรวดเร็ว ทำให้น้ำในแม่น้ำปิงเอ่อล้นตลิ่งอย่างกะทันหัน

• ปี พ.ศ. 2560 (2017): น้ำท่วมในหลายพื้นที่ของจังหวัดเชียงใหม่ โดยเฉพาะในเขตเมืองและอำเภอรอบนอก เช่น สันกำแพง, หางดง, สารภี แม้จะไม่รุนแรงเท่าปี 2554 แต่ก็สร้างความเสียหาย

• ปี พ.ศ. 2563 (2020): เกิดน้ำท่วมฉับพลันและน้ำป่าไหลหลากในหลายอำเภอ โดยเฉพาะอำเภอแม่แจ่ม, อำเภอสะเมิง, อำเภอแม่ริม และบางส่วนของเขตเมือง

• ปี พ.ศ. 2565 (2022): ช่วงเดือนตุลาคม มีน้ำท่วมฉับพลันในเขตเมืองและบางอำเภอ โดยเฉพาะบริเวณถนนช้างคลาน, ถนนเจริญประเทศ, ไนท์บาซาร์ และพื้นที่ลุ่มต่ำใกล้แม่น้ำปิง

โดยสรุปแล้ว พื้นที่ริมสองฝั่งแม่น้ำปิง และ พื้นที่ลุ่มต่ำในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ รวมถึง อำเภอรอบนอกที่เป็นทางผ่านของลำน้ำสาขาของแม่น้ำปิง (เช่น สารภี, หางดง, สันกำแพง, แม่ริม, สันทราย) เป็นท้องที่ที่ประสบปัญหาน้ำท่วมซ้ำซาก

 

2.) ท้องที่ใดที่มีความเสี่ยงที่จะมีน้ำท่วมและจะเกิดขึ้นเมื่อใด ระหว่างเดือน กันยายน 2568 ถึง กันยายน 2569

 

การคาดการณ์วันเวลาที่แน่นอนของการเกิดน้ำท่วมในอนาคตเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก เนื่องจากขึ้นอยู่กับปัจจัยด้านสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา อย่างไรก็ตาม จากข้อมูลทางภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์น้ำท่วม พื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดน้ำท่วมระหว่างเดือนกันยายน 2568 ถึงกันยายน 2569 (โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน ประมาณเดือนสิงหาคม-ตุลาคมของทุกปี หากมีปริมาณฝนตกหนักและต่อเนื่อง) ได้แก่:

• พื้นที่ริมสองฝั่งแม่น้ำปิง:

  • เขตเทศบาลนครเชียงใหม่: โดยเฉพาะ ชุมชนวัดเกต, ชุมชนช้างคลาน, ชุมชนสันป่าข่อย, ชุมชนป่าแดด, บริเวณถนนเจริญประเทศ, ถนนศรีดอนไชย, ถนนช้างคลาน, ถนนมหิดล (มักจะเกิดน้ำเอ่อล้นตลิ่ง)

  • อำเภอสารภี, อำเภอหางดง, อำเภอแม่ริม: พื้นที่ลุ่มต่ำและพื้นที่เกษตรกรรมริมแม่น้ำปิง

• พื้นที่ลุ่มต่ำและพื้นที่ระบายน้ำไม่ดีในเขตเมือง:

  • บริเวณหลังห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลเฟสติวัลเชียงใหม่ (เคยมีปัญหาน้ำท่วมขัง)

  • ถนนบางสายที่มีการระบายน้ำไม่ดี

• พื้นที่รับน้ำจากลำน้ำสาขาที่ไหลลงสู่แม่น้ำปิง:

  • บริเวณริมคลองแม่ข่า (หากมีฝนตกหนักและมีการระบายน้ำไม่ดี)

  • พื้นที่ตามแนวลำน้ำแม่กวง, ลำน้ำแม่ริม, ลำน้ำแม่แตง ก่อนบรรจบกับแม่น้ำปิง

• พื้นที่ต้นน้ำและเชิงเขา:

  • อำเภอแม่แจ่ม, อำเภอสะเมิง, อำเภอแม่ริม, อำเภอเชียงดาว, อำเภอฝาง, อำเภอไชยปราการ, อำเภอแม่แตง: มีความเสี่ยงต่อน้ำป่าไหลหลากและน้ำท่วมฉับพลันหากมีฝนตกหนักมากบนภูเขา

ข้อควรระวัง: แม้จะระบุช่วงเวลาคร่าวๆ (ฤดูฝน) แต่การเกิดน้ำท่วมขึ้นอยู่กับปริมาณฝนสะสมและความเข้มข้นของฝนในแต่ละครั้ง ดังนั้น การติดตามข่าวสารจากกรมอุตุนิยมวิทยาและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด

 

3.) ท้องที่ใดที่เคยมีแผ่นดินถล่ม และเกิดขึ้นเมื่อใด

 

จังหวัดเชียงใหม่มีพื้นที่เป็นภูเขาสูงชันหลายแห่ง จึงมีความเสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินถล่ม โดยเฉพาะในฤดูฝนที่ดินอุ้มน้ำจนอิ่มตัวและเกิดการพังทลายลงมา เหตุการณ์แผ่นดินถล่มที่สำคัญและเป็นที่รู้จัก มักจะเกิดขึ้นพร้อมกับเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่หรือในช่วงที่มีฝนตกหนักต่อเนื่อง:

• ปี พ.ศ. 2554 (2011): ในช่วงที่เกิดน้ำท่วมใหญ่ มีรายงานดินโคลนถล่มในหลายพื้นที่ที่เป็นภูเขาสูงชัน โดยเฉพาะใน

  • อำเภอแม่แจ่ม: เป็นพื้นที่ที่มีข่าวการเกิดดินถล่มบ่อยครั้งในช่วงที่มีฝนตกหนักมาก

  • อำเภอสะเมิง, อำเภอแม่ริม (บริเวณที่สูงขึ้นไป): มีรายงานดินสไลด์และดินถล่มขนาดเล็ก

  • อำเภอฮอด, อำเภออมก๋อย, อำเภอเชียงดาว: ในบางพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง

• ปี พ.ศ. 2563 (2020): มีรายงานดินถล่มและน้ำป่าไหลหลากในพื้นที่สูงของอำเภอแม่แจ่ม และอำเภอสะเมิง ซึ่งส่งผลกระทบต่อเส้นทางสัญจรและพื้นที่การเกษตร

• เหตุการณ์ย่อยๆ: ดินถล่มขนาดเล็กถึงกลาง มักจะเกิดขึ้นประปรายในหลายพื้นที่ภูเขาของจังหวัดเชียงใหม่ในช่วงฤดูฝนที่ฝนตกหนักต่อเนื่องกันหลายวัน โดยเฉพาะตามแนวถนนที่ตัดผ่านภูเขา

 

4.) ท้องที่ใดที่มีความเสี่ยงที่จะมีแผ่นดินถล่มและจะเกิดขึ้นเมื่อใด ระหว่างเดือน กันยายน 2568 ถึง กันยายน 2569

 

เช่นเดียวกับการคาดการณ์น้ำท่วม การระบุวันเวลาที่แน่นอนของแผ่นดินถล่มในอนาคตเป็นไปไม่ได้ อย่างไรก็ตาม พื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดแผ่นดินถล่มระหว่างเดือนกันยายน 2568 ถึงกันยายน 2569 (โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน หากมีฝนตกหนักต่อเนื่องและสะสมในปริมาณมาก) ได้แก่:

• พื้นที่ภูเขาสูงชันและมีประวัติการเกิดดินถล่ม:

  • อำเภอแม่แจ่ม, อำเภอสะเมิง, อำเภอแม่ริม (พื้นที่สูง), อำเภอเชียงดาว, อำเภอเวียงแหง, อำเภอไชยปราการ, อำเภอฝาง, อำเภอแม่อาย, อำเภอฮอด, อำเภออมก๋อย, อำเภอดอยเต่า: โดยเฉพาะหมู่บ้านหรือชุมชนที่ตั้งอยู่บริเวณลาดเชิงเขา หรือใกล้กับหน้าผาชัน

• พื้นที่ที่มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินบนพื้นที่ลาดชัน:

  • บริเวณที่มีการบุกรุกป่าเพื่อทำการเกษตร (เช่น การปลูกพืชไร่เชิงเดี่ยวบนพื้นที่ดอยสูง) จะทำให้หน้าดินไม่ยึดเกาะและมีความเสี่ยงสูงที่จะพังทลายลงมาเมื่อมีฝนตกหนัก

• บริเวณริมถนนที่ตัดผ่านภูเขา:

  • เส้นทางคมนาคมที่ตัดผ่านภูมิประเทศภูเขาหลายแห่งในเชียงใหม่มีความเสี่ยงที่จะเกิดดินสไลด์ปิดทับเส้นทางในช่วงฤดูฝน

 

ปัจจัยกระตุ้น: แผ่นดินถล่มมักจะเกิดขึ้นเมื่อมีปริมาณฝนสะสมสูงเกินกว่าที่ดินจะอุ้มน้ำไว้ได้ (มักจะมากกว่า 100 มิลลิเมตรใน 24 ชั่วโมง หรือฝนตกต่อเนื่องหลายวัน) และ/หรือมีสภาพธรณีวิทยาที่เปราะบาง เช่น มีชั้นดินเหนียวหรือหินผุ

 

ข้อแนะนำ: ประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่มควรติดตามข่าวสารจากกรมทรัพยากรธรณี กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย และหน่วยงานท้องถิ่นอย่างใกล้ชิด หากพบสัญญาณผิดปกติ เช่น น้ำในลำห้วยมีสีขุ่นข้นผิดปกติ มีเสียงดังผิดปกติจากภูเขา หรือมีกิ่งไม้ เศษดินไหลลงมา ควรเตรียมอพยพทันที